Fortran Dakumentasiya | Ziya Mammadov

Fortran Proqramının Əsasları

Fortran proqramı əsas proqram, modullar, və xarici altproqramlar və ya prosedurlar kimi proqram vahidlərinin kolleksiyasından ibarətdir. Hər proqram bir əsas proqramdan və əlavə proqramlardan ibarət ola bilər.

Əsas proqramın sadə sintaksisi aşağıdakı kimidir:

program proqram_adı
implicit none      

! Tip təyinatları      
! İcra olunan ifadələr  

end program proqram_adı

Fortranda Sadə Proqram

Aşağıdakı nümunə iki ədədin toplanmasını və nəticənin çap olunmasını göstərən sadə bir proqramdır:

program addNumbers
   implicit none

! Tip təyinatları
   real :: a, b, result

! İcra olunan ifadələr
   a = 12.0
   b = 15.0
   result = a + b
   print *, 'Cəmi: ', result

end program addNumbers

Çıxış

Proqramı kompilyasiya edib işlətdikdə aşağıdakı nəticəni əldə edəcəksiniz:

Cəmi: 27.0000000

Unudulmamalı Əsas Məqamlar

Proqramın Quruluşu
- Bütün Fortran proqramları program açar sözü ilə başlayır və end program ifadəsinin ardınca proqram adı ilə bitir.
Dəyişənlərin Bəyan Edilməsi
- implicit none ifadəsi bütün dəyişənlərin tipini düzgün bəyan etməyi tələb edir. Proqramınızın əvvəlində həmişə bu ifadəni yazmaq lazımdır.
Şərhlər
- Şərhlər nida işarəsi (!) ilə başlayır. Bu işarədən sonra gələn hər şey kompilyator tərəfindən nəzərə alınmır.
Çıxış
- Ekranda məlumat göstərmək üçün print * əmri istifadə olunur.
Kodun Oxunaqlılığı
- İndentasiya(Sətirlərin əvvəlində olan boşluqlar) məcburi deyil, lakin proqramın oxunaqlılığını artırmaq üçün tövsiyə olunur.
Böyük və Kiçik Hərf Həssaslığı
- Fortran böyük və kiçik hərflərə qarşı həssas deyil (string sabitləri istisnadır). Həm böyük, həm də kiçik hərflərdən istifadə edə bilərsiniz.

Fortran Sintaksisinin Əsasları

Simvollar

Fortranın əsas simvollar dəsti aşağıdakıları əhatə edir:

Hərflər: A ... Z və a ... z
Rəqəmlər: 0 ... 9
Xüsusi simvollar: _ = : + - * / ( ) [ ] , . $ ' ! " % & ; < > ?

Tokenlər

Tokenlər Fortran proqramlarının əsas elementləridir. Onlar aşağıdakıları əhatə edir:

Tanıtıcılar
Açar sözlər
Sabitlər
String sabitləri
Simvollar

Fortranda Tanıtıcılar

Tanıtıcılar dəyişənlərə, prosedurlara və ya digər istifadəçi tərəfindən təyin olunan elementlərə verilən adlardır. Onlar aşağıdakı qaydalara riayət etməlidir:

Maksimum uzunluq: 31 simvol.
Tərkib: Hərf, rəqəm və alt xətt (_).
Birinci simvol mütləq hərf olmalıdır.
Böyük və kiçik hərf fərqi yoxdur.

Fortranda Açar Sözlər

Açar sözlər Fortranda xüsusi mənaya malikdir və dəyişənlərin və ya tanıtıcıların adları kimi istifadə edilə bilməz. Aşağıda bəzi Fortran açar sözlərinin siyahısı verilmişdir:

Giriş/Çıxış ilə Əlaqəsi Olmayan Açar Sözlər

allocatable	allocate	assign	assignment	block data
call	case	character	common	complex
contains	continue	cycle	data	deallocate
default	do	double precision	else	else if
elsewhere	end block data	end do	end function	end if
end interface	end module	end program	end select	end subroutine
end type	end where	entry	equivalence	exit
external	function	go to	if	implicit
in	inout	integer	intent	interface
intrinsic	kind	len	logical	module
namelist	nullify	only	operator	optional
out	parameter	pause	pointer	private
program	public	real	recursive	result
return	save	select case	stop	subroutine
target	then	type	type()	use
where	while

Giriş/Çıxış ilə Əlaqəli Açar Sözlər

backspace	close	endfile	format	inquire
open	print	read	rewind	write

Fortran - Setup Fortran - Data növləri